4 manieren om de stress van mantelzorg te verlichten

Opeens ben je zomaar fulltime mantelzorger. Rob Obey maakte het mee en geeft vier tips om de overgang te vergemakkelijken.

Toen Rob Obey fulltime verzorger werd voor zijn vrouw Bridget was hij zich bewust van een aantal obstakels waarmee hij te maken kon krijgen. Maar zelfs de grootste deskundigen onder ons kunnen niet inschatten in hoeverre een nieuwe situatie of reeks omstandigheden ons leven kan beïnvloeden.

In zijn achtste jaar als mantelzorger wil Rob graag zijn beste tips delen voor de omgang met geestelijke en lichamelijke gezondheid, communicatie tussen verzorger en patiënt en voor het deel uitmaken van een team.

“Als nieuwe mantelzorger kan het soms aanvoelen alsof er geen einde in zicht is”, zegt Rob. “We hebben allemaal donkere tijden gekend. Maar wees gerust, het wordt wel gemakkelijker.”

---

Ik zit nu in mijn achtste jaar voltijdse zorg voor mijn vrouw Bridget.

Mijn vrouw is mij nog net zo dierbaar als op de dag dat we elkaar voor het eerst ontmoetten. Ik had je dus graag verteld hoe gemakkelijk het allemaal was. Maar als jij, net als ik, mantelverzorger bent, weet je dat het bieden van zorg het ene moment kan vermoeien, het volgende frustrerend kan zijn en soms ook verschrikkelijk eenzaam, zelfs met je naaste aan je zijde.

Voor mij was de overgang naar mantelzorg niet te voorkomen. Maar dat het nodig was, betekent niet dat het makkelijk was.

De ene dag jaagde ik op de volgende grote promotie, zat ik in de sleur om eten op tafel te zetten en te leven zoals de meeste koppels dat doen. De volgende (zo leek het) werden mijn baan en inkomen vervangen door de 24/7 verantwoordelijkheid voor iemand anders en een overweldigend gevoel van verdriet.

Ik moest me aanpassen aan mijn zorgverantwoordelijkheden

Men zegt dat tijd alle wonden heelt en daar heb ik niets tegen in te brengen. Het verdriet verminderde een beetje naarmate de maanden voorbij gingen, en ik raakte gewend aan ons nieuwe leven. Het was allemaal niet meer zo'n grote schok en Bridget en ik leerden ons aan te passen aan de omstandigheden. Maar het verdriet is nooit volledig verdwenen - soms komt het nog tevoorschijn.

Zelfs vandaag, acht jaar later, word ik vaker door golven van verdriet geraakt dan door spijt. We hebben geen van beiden hiervoor gekozen, en het is geen gevolg van "slechte beslissingen" van onze kant. In plaats daarvan kan ik me melancholiek voelen over het leven dat we hadden kunnen hebben als het lot ons iets anders had toebedeeld.

Dat kan confronterend zijn en dan probeer ik niet te vergeten dat ik dankbaar moet zijn voor het leven dat we nu hebben. Er zijn nog veel dingen waar ik dankbaar voor ben, en navelstaren is een verspilling van tijd en energie.

Zorg verlenen is moeilijk, maar we kunnen ons leven wel iets gemakkelijker maken.

Mijn verhaal is niet uniek. Heel weinig mantelzorgers waren van plan om fulltime verzorgers te worden voor een geliefde. Vaak wordt zorg ons zonder waarschuwing opgelegd en hebben we geen andere optie dan de uitdaging aan te gaan.

En dat is het doel van dit artikel. Ik wil mijn ervaring en praktische tips delen om je overgang naar (voltijdse) zorg zo soepel mogelijk te laten verlopen.

Onze ervaringen kunnen verschillen, evenals de behoeften van de persoon voor wie we zorgen. Er zijn echter een aantal vaste punten en dingen die je kan doen om jezelf te helpen.

Hier zijn vier tips voor mantelzorgers, die daarnaast laten zien hoe moeilijk mantelzorg is.

1. Zorg eerst voor jezelf

Het klinkt tegenstrijdig, maar er zijn tegenwoordig duizenden artikelen over zorg voor mantelzorgers - en met een goede reden.

Simpel gezegd, als je ziek, uitgeput, moe of gestrest bent, heb je het moeilijk om voor iemand te zorgen die op je vertrouwt. Als je niet eerst voor jezelf zorgt, verliezen jullie allebei.

Ik weet dat dit waar is. Ik zorgde niet eerst voor mezelf en we ondergingen allebei de gevolgen.

1. A) Zorg voor je lichamelijke gezondheid

We hebben de neiging om te onderschatten hoeveel lichaamsbeweging bij de zorg betrokken is. Dit kan zijn:

• Hijsen en tillen
• Ophalen en dragen
• Een rolstoel duwen
• Fysieke ondersteuning bieden bij het leunen/lopen
• Huishoudelijk werk
• Baden, verzorgen en aankleden van je geliefde
• Winkelen
• Koken
• Boodschappen doen
• Constant buigen en weer recht gaan staan
• Doe-het-zelven
• Armen gestrekt houden of langer dan een paar seconden in een ongemakkelijke houding houden

Als dit allemaal klinkt als voldoende training, denk dan nog eens na. Onderzoek toont aan dat een fysiek veeleisende baan niet kan concurreren met de voordelen van sporten. Mannen met een zwaar beroep hebben een kortere levensverwachting dan mannen met lichter werk, die 30 minuten dagelijkse lichamelijke activiteit hebben voor of na het werk.

Waarom? Het is bijna niet eerlijk. Artsen en wetenschappers hebben ook geprobeerd die reden te achterhalen.

Ten eerste is cardiovasculaire lichaamsbeweging (waarbij je longen pijn doen en het hart gaat pompen) doeltreffender bij korte, intense explosieve inspanningen. Zodra de activiteit voorbij is, kan je lichaam rusten, herstellen en sterker worden.

Taken die zwaar tillen, staan, traplopen en ongemakkelijke houdingen vereisen, zijn slechts voor een korte tijd voordelig. Na een paar weken of maanden nemen de kleine voordelen echter af naar neutraal en vervolgens negatief.

Dit is de reden:

Dagelijkse werkactiviteiten zoals staan, traplopen (zelfs meerdere keren per dienst), zware dozen tillen of repetitieve bewegingen maken:

1) worden gedurende de dag niet genoeg gedaan om aan je behoefte aan sport te voldoen

2) zijn gevarieerd genoeg, dus het lichaam raakt er snel aan gewend (als je urenlang non-stop beweegt)

3) veroorzaken een piek in je cortisol en bloeddruk gedurende gevaarlijk lange perioden, wat een negatieve invloed heeft op je gezondheid op de lange termijn.

Bovendien stellen de eisen van een fysieke baan ons niet in staat om te hydrateren, uit te rusten of te eten wanneer we dat nodig hebben. In plaats daarvan slokken we water, stoppen we onszelf vol of storten we in door uitputting wanneer dat even kan.

Dit is niet goed voor ons. Lichaamsbeweging en goed eten (zelfs als we dat echt niet willen) zullen ons hart en onze spieren voldoende versterken om de tol van fysiek veeleisende banen teniet te doen.

Zorg dus voor je lichamelijke gezondheid, zelfs als je dat niet deed voordat je verzorger werd. Dat deed ik niet en ik werd na vier jaar in de zorg voor Bridget vrij ziek. Ik kreeg een hartaanval, kreeg hartfalen, werd gediagnosticeerd met fibromyalgie en heb een nier moeten laten verwijderen vanwege kanker.

Ik kon niet voor mezelf zorgen, laat staan voor mijn vrouw. Gelukkig hadden we familie die voor ons kon zorgen. Stel je eens voor wat er had kunnen gebeuren als die er niet was.

Ik weet dat het moeilijk is, maar maak tijd vrij om te sporten, zelfs als het alleen maar stoeloefeningen zijn als je een minuutje over hebt.

En eet ook goed. Na een vermoeiende, emotioneel moeilijke dag wil ik op de bank gaan zitten en lekker eten. Ik wil zeker geen tijd besteden aan het bereiden van een gezonde en vullende snack als ik uitgehongerd ben en me uitgeput voel.

Maar in de loop van de tijd kreeg ik de feiten onder ogen. Als je goed eet, presteert je lichaam beter, heb je meer energie en ben je alerter.

Als je je zorgen maakt over je gezondheid, hoe klein het probleem ook is, vraag advies aan je huisarts. Er kunnen een miljoen redenen zijn om geen hulp te zoeken - je bent moe, hebt het druk of hoopt dat het probleem "verdwijnt". Toch moet je voor je gezondheid zorgen voordat je lichaam met de gevolgen moet omgaan.

Daar ben ik het levende bewijs van.

1. B) Zorg voor je geestelijke gezondheid

Zorgen voor je geestelijke gezondheid kan uitdagender zijn dan het onder controle houden van je algemene fitheid. Als we virussen, bacteriën, ongevallen, genetica, enz. vergeten, kan het zorgen voor je lichamelijke gezondheid worden beperkt tot vier belangrijke punten:

1) Gezond eten

2) Minstens 5 dagen per week gedurende 30 minuten sporten

3) 7 tot 9 uur per nacht slapen

4) Vermijd slechte gewoonten zoals roken of te veel alcohol drinken, vooral om stress onder controle te houden

Het volgen van de bovenstaande vier richtlijnen kan ook helpen bij de geestelijke gezondheid. Onze geestelijke gezondheid wordt daarnaast vaak beïnvloed door omstandigheden, vrienden, relaties en andere externe invloeden. We kunnen een situatie zelfs helemaal in orde vinden totdat onze geestelijke gezondheid verslechtert zonder dat we het merken.

Je krijgt te maken met een enorme verandering in je leven wanneer je deel- of voltijds verzorger wordt. Verzorging is op allerlei manieren moeilijk voor je, en het leven zoals je het kende zal nooit meer hetzelfde zijn. Zowel jij als je naaste moeten dit accepteren.

Voor mij waren de eerste paar maanden zorg als een vakantie. Toen werd de omvang van onze situatie duidelijk en raakte ik overweldigd. Ik crashte niet, maar mijn stemming werd steeds donkerder en negatiever. Ik droeg een last met me mee en kon het niet naast me neerleggen.

Eigenlijk had ik toen met iemand moeten praten; een vriend, familielid of mijn huisarts. Ik verzette me hevig - ik dacht dat ik er op mijn eigen manier mee om kon gaan, en om hulp vragen was een teken van zwakte.

Ik zat er helemaal naast. Er veranderde niets totdat ik accepteerde dat ik hulp nodig had en erom vroeg. Maar wat me echt hielp voordat ik met iemand sprak, was schrijven. Na verloop van tijd werd het mijn uitlaatklep.

Schrijven was een manier om mijn gedachten te delen en mijn zorgen weg te nemen. Ik had geen idee dat het een nieuwe carrière zou worden. Ironisch genoeg was een van mijn eerste berichten: Vier dingen waar ik een hekel aan heb als mantelzorger.

Met iemand praten was sneller geweest. Toch haalde schrijven een last van mijn schouders; het was mijn ontsnapping.

Mijn punt is dat er hulp beschikbaar is als je dat wilt en erom vraagt.

2. In plaats van verzorger en patiënt ben je samen een team

Iemand verzorgen is tweerichtingsverkeer. Voor elkaar zorgen als team is effectiever dan alleen zorgen.

Ik heb geluk omdat Bridget haar behoeften kan communiceren, wat het gemakkelijker maakt. Ze kan me vertellen hoe ze zich voelt, wat ze nodig heeft en als ik iets verkeerd doe.

Wat zorg NIET doet, is de autonomie van je geliefde wegnemen. Als je geliefde nog steeds met je kan communiceren - verbaal of niet-verbaal, zal je relatie schade oplopen door te denken "Ik weet het beter" en zijn of haar wensen te negeren.

Je bent er voor praktische en emotionele ondersteuning, niet om iemands onafhankelijkheid weg te nemen. Als enige 'beslisser' oefen je ook onnodige druk op jezelf uit.

Neem de tijd om te gaan zitten en te praten over wat er van jullie beiden wordt verwacht. Als je dat niet doet, kan wrok groeien en kunnen temperamenten uitbarsten. Dat wil je niet.

3. Erken de moeilijke tijden - verleden, heden en toekomst

Er zullen tal van moeilijke tijden zijn wanneer je een verzorger bent. Veerkracht en geduld zijn vereist om deze perioden te doorstaan.

Vergeet niet dat verzorger zijn niet synoniem is aan superheld zijn. Je wint geen prijzen voor het alleen dragen van de last. Het erkennen van dingen kan zelfs moeilijk zijn of buiten je controle liggen. Maar het kan je veel meer goed doen dan een de schijn op te houden.

Als je mijn vorige punt van "zorgen als een team" probeert na te streven, zal het minder uitdagend zijn om de moeilijke tijden door te komen. Op zijn minst moet je in staat zijn om te communiceren en eventuele problemen op te lossen.

Als jullie de problemen tussen jullie beide niet kunnen oplossen, is het verkennen van opties van externe instanties een verstandige optie. Dit kan betekenen:

• Therapie (voor jullie als koppel en individueel)
• Thuiszorg, indien betaalbaar en beschikbaar
• Frequente communicatie met de mensen in je omgeving

4. Weet dat het gemakkelijker wordt (zelfs als het lijkt alsof dat niet zo is)

Als nieuwe mantelzorger kan het soms aanvoelen alsof er geen einde in zicht is. We hebben allemaal donkere tijden gekend. Maar wees gerust, het wordt wel makkelijker.

En ondanks dat zorg een van de moeilijkste dingen is die ik ooit heb gedaan, is het ook de moeite waard. Het heeft Bridget en mij dichter bij elkaar gebracht.

We zijn nu veel meer afgestemd op elkaars behoeften omdat we een gezamenlijk doel hebben. We lachen samen, huilen samen en maken elkaar gek.

We begrijpen vooral dat zorg onderdeel is van onze feitelijke toestand, maar het definieert niet wie wij zijn. We zijn nog steeds wie we altijd zijn geweest, maar nu met extra verantwoordelijkheden.

De conclusie

Ik heb het etiket "verzorger" nooit leuk gevonden. Ik weet dat het een noodzakelijk etiket is om bepaalde soorten ondersteuning te krijgen. Ik ben gewoon een man die zijn best doet om het leven van zijn vrouw zo gemakkelijk mogelijk te maken.

Er is geen vaste handleiding om een verzorger te zijn; je improviseert gewoonlijk in het proces. Het kan frustrerend, uitputtend, verontrustend en duur zijn. Soms word je ziek en moet je vertrouwen op hulp van buitenaf. Soms heb je het gevoel dat je niet meer kunt geven dan je al hebt gedaan.

Maar mijn geliefde zien overleven en soms zelfs zien bloeien maakt het de moeite waard.

Mijn advies zou zijn om je best te doen, met elkaar te praten en te onthouden waarom je het doet. Je bent een mantelzorger van een dierbare omdat je van elkaar houdt en elkaar vertrouwt.

 

RESP-NL-NP-00102